Wykład z cyklu Bydgoskiej Akademii Sztuki

Sylwetka Jerzego Rupniewskiego, malarza działającego w dwudziestoleciu międzywojennym, nie jest obca w historii sztuki. Twórczość artysty, kształcącego się w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, a następnie w monachijskiej Kunstgewerbeschule i paryskich Akademiach (Académie Julian i Académie Chaumiére), wystawiającego w prestiżowych salonach, a osiadłego w 1920 roku w Bydgoszczy, najczęściej kojarzona jest z jednym tematem. To dzięki malowniczym widokom miasta określony bywa mianem: „Canaletto Bydgoszczy” tak nazwał Rupniewskiego Marian Turwid (1931) lub „Canaletto znad Brdy”, określenie Edwarda Szmańdy (lata 80 XX w.).
W wykładzie chciałabym podjąć kilka istotnych zagadnień, które przyczynią się do ujawnienia autentycznego, wielowątkowego oblicza sztuki Rupniewskiego, a równocześnie zwrócą uwagę na przyczyny i skutki niepełnych, błędnych czy też pochopnych stwierdzeń i uogólnień funkcjonujących w świadomości zarówno specjalistów, jak i odbiorców sztuki.
Przedstawione zostaną zagadnienia:
– Pozycja Rupniewskiego w życiu artystycznym Bydgoszczy i regionu
– Sztuka a życie – osobowość artysty wędrowca i idealisty
– „Robotnik sztuki” – dewiza sztuki Rupniewskiego i jej wpływ na twórczość
– Tematyka prac – widoki Bydgoszczy a inne realizacje
– Problem rozpoznania spuścizny – dzieła zachowane a prace rozproszone i zaginione
– Zagadnienie wartościowania dorobku malarza
W oparciu o wspomnienia i recenzje współczesnych, a także własne wypowiedzi Rupniewskiego wyłania się wyrazista osobowość artysty, którego cechuje: twórcza żywotność, zalety towarzyskie, zmysł praktyczny i konsekwencja w pracy organizacyjnej, a jednocześnie spontaniczność w poszukiwaniu nowości, wyrażanie własnych doznań i przeżyć w malarstwie oraz poczucie wolności twórczej. Rupniewski był typem artysty podróżnika i wędrowca, wyjazdy były dla niego inspiracją do podejmowania nowych malarskich wyzwań. Tworzył i żył z malarstwa, dużo malował i sprzedawał, jednak nie stronił od realizacji wykonywanych bezinteresownie na rzecz miasta, np. malowidła w Bibliotece bernardyńskiej. O swojej twórczości przecież sam powiedział: „Malarstwo, które jest mi wszystkim na świecie…”.
Analiza zespołu prac zachowanych oraz znanych ze źródeł i literatury pozwala na wyodrębnienie kilku spójnych grup tematycznych oraz ustalenie chronologii pojawiania się motywów w malarstwie. Przyczyni się do odpowiedzi na tytułowe pytanie – czy artystyczny przydomek „Canaletto znad Brdy” był adekwatny do malarstwa Rupniewskiego, z czego wynikał i w jakim stopniu zaważył na odbiorze sztuki malarza w kolejnych dziesięcioleciach.
W 130 rocznicę urodzin artysty, przypadającą właśnie w 2018 roku, przypomnijmy więc sylwetkę najbardziej rozpoznawalnego w międzywojniu „bydgoskiego” malarza.
Barbara Chojnacka

Barbara Chojnacka – historyk sztuki, muzealnik, starszy kustosz, kierownik Działu Grafiki Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Prowadzi badania nad grafika polską XX i XXI wieku oraz sztuką i życiem artystycznym Bydgoszczy i regionu, zwłaszcza dwudziestolecia międzywojennego. Kurator wystaw i koordynator programu – cyklu wystaw graficznych i sesji naukowych Wielość w jedności (2009-2018).

11.04.2018, godz. 18.00
ul. Gdańska 20
wstęp wolny