Wykład z cyklu Bydgoskiej Akademii Sztuki

Karol Śliwka (1932-2018) był niezwykle wszechstronnym artystą. Studiował na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (dyplom w pracowni prof. Eugeniusza Eibischa, 1959). Rysował, malował, rzeźbił, fotografował. W 1957 roku, na trzecim roku studiów, wygrał ogólnopolski konkurs na opakowanie papierosów. Ten sukces zdecydował o jego zainteresowaniu się grafiką użytkową. Powiedziałem sobie – wspominał w jednym z wywiadów – że chciałbym robić wszystko co związane jest z grafiką użytkową i robić to dobrze. Dzięki temu, że nie chodziłem na grafikę użytkową, to miałem swobodną głowę do tworzenia czegoś nowego. Ta forma mnie zupełnie pochłonęła, pokochałem ją i poświęcałem jej mnóstwo czasu. Uczyłem się sam, nie miałem przecież żadnego nauczyciela. Uznał, że grafika warsztatowa to sztuka dla sztuki, a grafika użytkowa to sztuka dla społeczeństwa.
Przez sześćdziesiąt lat współtworzył ikonosferę naszej przestrzeni publicznej. Projektował plakaty, albumy i książki, okładki płytowe, znaczki pocztowe, opakowania, a przede wszystkim znaki firmowe, marki towarowe i logotypy niezmiernie popularne, zadomowione w życiu codziennym i w naszej pamięci. Zaprojektował ok. 450 znaków graficznych, setki etykiet, opakowań, plakatów, znaczków od słynnej skarbonki dla PKO, logotypu Instytutu Matki i Dziecka, Biblioteki Narodowej, Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych, Wydawnictw Naukowo-Technicznych, Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, Domu Towarowego „Smyk”, Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych, firmy Adamed, opakowań czekolad „Jedyna”, „Amatorska”, „22 Lipca”, „Belwederska”, „Łazienkowska”, „Saska” i „Delicji szampańskich” dla Wedla, proszku do prania „Bis”, najpopularniejszych męskich kosmetyków czasów PRL-u marki „Wars” dla Polleny-Urody, papierosów „Syrena”, „Giewont” i „Morskie” po okładki płyt Karola Szymanowskiego, Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”.
Słynna skarbonka PKO, od nazwiska jej autora zwaną „śliwką”, pojawiła się w 1968 roku na plakacie promującym hasło „Październik miesiącem oszczędności”. Plakat zdobył złoty medal na III Ogólnopolskim Biennale Plakatu Polskiego w Katowicach (1970), a skarbonka na stałe znalazła swoje miejsce w świadomości Polek i Polaków.
Znaki graficzne, logotypy i plakaty wymyślone przez Śliwkę stały się codziennym elementem polskiego krajobrazu wizualnego i informacyjnego. Jens Müller, autor monumentalnej publikacji o historii projektowania graficznego „Logo Modernism”, wydanej w 2015 roku przez wydawnictwo „Taschen”, wymienił Karola Śliwkę jako jednego z ośmiu najważniejszych współczesnych twórców znaków graficznych na świecie. We wspomnieniach koledzy artysty opowiadają, że zazwyczaj nie brali udziału w konkursach, jeśli wiedzieli, że uczestniczy w nich Karol Śliwka – było bowiem pewne, że nie mają szans by wygrać z jego pomysłami. On o tych swoich wyjątkowych pracach mówił: Znaki, te małe dzieła graficzne zawierają w sobie ogrom treści, informacji, metafor, stanowią kwintesencję wiedzy o branży firmy i jej tożsamości. Tworzenie znaków to rysowanie słowa, które ma utkwić w pamięci. Ma być ozdobą i dumą grafika, dostojnym brylantem graficznym naszych czasów. Tak pojmuję tę sztukę.
Stworzył wielobarwny, wielowątkowy świat graficznych dzieł, służących na co dzień ludziom, o sporym ładunku liryzmu, subtelności i wrażliwości na realności życia. Z łatwością można odczytać ich przekaz, zawarte w nich informacje, rozwikłać przemyślną metaforę. Rozpoznawalne logotypy Karola Śliwki wyróżnia syntetyczna forma, wizualna finezja i harmonia warstwy treściowej z pomysłem graficznym i ich znakomite skorelowanie, oszczędność zastosowanej typografii. Pomimo upływu lat nadal są inspirujące, łatwe do rozszyfrowania i zrozumienia, wywołujące refleksje. I chociaż artysta posługiwał się najczęściej tradycyjnym warsztatem graficznym, w dobie elektronicznych gadżetów i technologicznych nowinek jego projekty po dziś dzień świetnie funkcjonują wokół nas. Dorobek artystyczny Karola Śliwki jest warty szczególnej uwagi, zainteresowania i zapamiętania.
Jerzy Brukwicki (1945) – krytyk sztuki, kurator wystaw, dziennikarz. Wieloletni szef warszawskiej Galerii Krytyków Pokaz. W latach 80. autor kilkudziesięciu wystaw niezależnych, m.in. Polska Pieta, Czas smutku, czas nadziei, Obecność, Przeciw złu, przeciw przemocy Rocznice, plakatów „Solidarności”; redaktor i wydawca pisma o kulturze niezależnej „Wybór”, redaktor podziemnego tygodnika społecznego
„Przegląd Wiadomości Agencyjnych” (PWA), współpracownik wydawnictw NOWA, Przedświt, Pokolenie. Zrealizował wiele wystaw współczesnej sztuki polskiej w krajowych i zagranicznych muzeach i galeriach. Autor tekstów o sztuce i wydarzeniach artystycznych (m.in.: „Exit”, „LOT Kaleidoscope”, „Pokaz”, „Kunstmarkt”, „Polish Culture”, „Reklama”, „Rondo Europa”, „Spotkania z Warszawą”, Warszawski Informator Kulturalny, culture.pl, portalmini.eu)

20.11.2019, godz. 18.00
ul. Gdańska 20

wstęp wolny