Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy

vanitas

Katarzyna Makieła-Organisty, Czaszka (fragment)

W wystawie „Vanitas” biorą udział artyści polscy, reprezentujący różne dziedziny sztuki (malarstwo, rzeźba, grafika, obiekty, fotografia, instalacje, video). Uczestnicy wystawy: Katarzyna Adaszewska, Marzena Balewska, Paweł Baśnik, Grzegorz Bednarski, Maciej Bieniasz, Tadeusz Boruta, Marta Ipczyńska, Robert Kaja, Anna Kola, Stanisław Kośmiński, Katarzyna Makieła-Organisty, Janusz Matuszewski, Krzysztof Mazur, Wiesław Przyłuski, Mirosław Sikorski, Aleksandra Simińska, Monika Shaded, Aleksandra Sojak-Borodo, Marek Szary, Piotr Zaporowicz.

Vanitas i związane z nim takie pojęcia, jak: ars moriendi, dance macabre, memento mori czy portret trumienny, mogą kojarzyć się wyłącznie ze sztuką dawną, zwłaszcza okresu średniowiecza i baroku. Jednak fakt powszechności i nieodwracalności śmierci sprawia, że refleksja nad przemijaniem ludzkiego życia nie traci na aktualności.
Słowo vanitas – zaczerpnięte z Księgi Koheleta (Koh 1,2) – tradycyjnie rozumiane bywa jako marność. Tymczasem w hebrajskim oryginale Biblii pojawia się słowo hebel, tłumaczone przez greckie przekłady na dwa sposoby: jako marność, próżność lub jako ulotność i przemijalność, czy podmuch wiatru. Ta rozbieżność w rozumieniu terminu vanitas widoczna jest także w dziełach artystów zaproszonych do wzięcia udziału w wystawie „Vanitas” w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy.
Pokazane na wystawie prace tworzą szeroki zakres interpretacji tego pojęcia – od pesymistycznej refleksji nad nieuchronnością śmierci, upatrywanej jako przejście w nicość, poprzez trud poszukiwania głębszego sensu życia, aż do postawy pogodzenia się z perspektywą przemijania i zachwytu nad kruchością doczesnego piękna, będącego tylko odblaskiem harmonii i piękna wiecznego.
Niezależnie od panujących w dziejach sztuki tendencji, zmieniających się mód, różnorodnych zjawisk sztuki współczesnej, artystyczna refleksja nad przemijaniem – umownie określona tu jako vanitas – sytuuje się ponad wszelką awangardą czy ariergardą. Duża ilość wystaw o tematyce wanitatywnej, zorganizowanych w ostatnich latach przez różne galerie sztuki i muzea, jest potwierdzeniem tego faktu. Myśl o śmierci, nieodłącznie towarzysząca człowiekowi, domaga się przyjęcia określonej postawy – także artystycznej – wobec tego nieuchronnego wydarzenia. /Danuta Pałys/